Her yeni doğan bebek, Ulusal yeni doğan işitme taramasına girmek zorundadır. Bebeklerin yeni doğan taramasında önce Otoakustik Emisyon yanıtlarına bakılır. Bu testte bir bebek, emisyon testinden kalması sonucu daha ileri değerlendirme için daha ileri testlerin yapılacağı kliniğe sevk edilir. Burada İşitsel Beyin sapı cevabı (ABR) ve orta kulak fonksiyonunun değerlendirildiği Timpano ve akustik refleks testleri yapılmalıdır. Buradaki yanıtlara göre Davranış odyometrisi ile çocuğun tepkileri değerlendirilir. İşitme kaybı tespit edilen bebek veya çocuğun yaşına ve kooperasyon durumuna göre birden fazla testle değerlendirilmesi (*Cross-Check) ve teslerin tekrar edilmesi ASHA tarafından tavsiye edilmektedir.
| TEST YÖNTEMİ | YAŞ ARALIĞI | YÖNTEM | BEKLENEN SONUÇ | DEZAVANTAJI |
|---|---|---|---|---|
| Davranış Gözlem Odyometrisi | 0-6 ay | Göz kırpma, Uzuvlarını hareket ettirme, Emme refleksi | İşitme duyarlılığı hakkında önemli bilgi sağlar | Dikkatli gözlem gerektirir. Tüpe bağlı çocuklarda uygulanamaz |
| Görsel Pekiştireç Odyometrisi | 6-36 ay | Işıklı ve hareket eden bir oyuncağa yönlendirilerek, ses kaynağını takip etmesi sağlanır | Cevap şartlanmış olduğu için aynı seansta birkaç frekansta bilgi sağlar | Kulaklık takmayan çocuklarda ayrı ayrı kulak bilgisi elde edilemez. Testi yapan şartlandırmayı doğru yapmalıdır. |
| Oyun Odyometrisi | 3 yaş Üstü | Sesleri duydukça Küpleri sepete atma veya resim parçalarını bir araya getirmek vb. | Eşik seviyesinde ve tüm frekanslarda güvenilir cevap elde edilir. | Çocuğu uzun süre aynı oyunda tutmak zordur. |
| Akustik İmmitans Ölçümü | Tüm Yaşlar | Dış kulak yolundan gönderilen sinyalin yeniden ölçülmesi yöntemine dayanır. | Özellikle orta kulak problemi olan çocuklardaki durumu ve diğer testleri doğrulamada avantaj sağlar | Çok hareketli çocuklarda ve ağlayan çocuklarda sonuç almak zordur. |
| OAE | Tüm Yaşlar | Kokleadaki dış tüy hücrelerinin akustik sinyallerini değerlendirir. | İç kulak dış tüy hücrelerinin normal fonksiyonunu gösterir. | İşitsel İşlemleme Bozukluğunda doğru bilgi vermez. |
| ABR Click Uyaran (2000-4000 hz) | Tüm Yaşlar | Çocuk uyurken elektrotlarla iç tüy hücrelerindeki işitsel durumu değerlendirir. | İşitsel yol üzerindeki merkezlerin bütünlüğünü teyit eder | Test esnasında gürültü ve çocuğun hareketlerinden çabucak etkilenir. ASLA Bir işitme testi değildir. |
* “Cross-check” ilkesi, ‘hiç bir odyolojik test sonucu bağımsız başka bir sonucu ile doğrulanmadan geçerli değildir’ temeline dayanır. (Jerger ve Hayes 1976)
ÇOCUKLARDA İŞİTME KAYBININ TESPİTİNDE KULLANILAN YÖNTEMLER
İşitsel Beyin Sapı Cevabı (ABR-BERA)
İşitsel Beyin Sapı Cevabı (ABR) testi, İşitsel sinirdeki reaksiyonları ölçen bir değerlendirme bataryasıdır. ABR bir işitme testi değildir. Ancak ABR testi ile bebeklerde ve çok küçük çocuklarda koklea (iç kulak) ve kokleadan beyne giden işitsel sinirler ile ilgili problemler tanımlanabilir. ABR, bebekler ve normal testlere cevap veremeyecek durumdaki çocuk ve kişiler için en iyi tarama testlerinden biri olarak kabul edilir ve bebeklerde işitme kaybını teşhis etmenin en iyi yollarından biridir. ABR testi yapılırken click ve tone brust uyaranlar kullanılır. Click uyaran 2000 Hz ile 4000 Hz arasındaki işitsel durumu değerlendiriken Tone brust 500 ve 1000 Hz deki işitsel potansiyelleri değerledirir. İşitme kaybı olan çocuklara işitme cihazı uygulamasında sadece click uyaran cevaplarına göre değil tone brust yanıtlarına ve mümkünse davranış odyometrisi sonuçlarına göre programlama yapılmalıdır.
ABR Hava iletimi ve kemik iletimi olmak üzere 2 türde uygulanmaktadır. Kemik iletimi üzerinden yapılan ABR genelikle orta kulak patolojisi olduğu zaman tercih edilmektedir.
ABR Uygularken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
ABR testi esnasında en küçük hareket veya elekriksel aktivitedeki değişim test sonuçlarını etkileyebilmektedir. O yüzden test odasının özel bir yapıda olması ve çocuğun aç ve uykusuz olması gerekmektedir. Ebeveynler, çocuklarını randevudan önceki gece geç saatlere kadar uyutmamalı ve uyuduktan sonra erkenden uyandırmalıdır. Önemli olan, bebeğinizin randevu saatinde bir beslenme ve şekerleme için hazır olduğundan emin olmaktır. Test esnasında çocuğun hareket etmemesi gerektiği için çocuk uyanıkken elektrotlar takılır ve emzirip uyutularak testte başlanır. Testin hızlı ve doğru biçimde yapılması çok önemlidir. Bebek uykusundan uyanmadan sağlıklı sonuçları elde etmek gereklidir.
Bir diğer husus da kullanılan elektrotların kalitesidir. Genelikle tek kullanımlık olan elektrotlar yerleştirilirken cildin yağlı olmaması ve uyku önceside elektrotların yerleştirileceği cildin alkol ile iyice temizlenmesi gerekmektedir.
Odyolog veri toplama işlemini tamamladıktan sonra, çocuğunuzun işitme durumu hakkında size bilgi verecek ve daha fazla teste ihtiyaç olup olmadığını söyleyecektir. Bebeklerin sadece yaklaşık % 3’ü diğer işitme testlerine yönlendirilir.
Kemik İletimli İşitsel Beyinsapı Cevabı (BCABR)
Kemik iletimli işitsel beyin sapı yanıtı (BCABR), standart ABR ile aynı şekilde çalışır. BCABR’de, kemik iletimli kulaklıklar normal kulaklıkların yerini alır. BCABR, koklearı uyararak işitsel cevapları ölçer. Özellikle orta kulak problemi olan çocuklarda işitsel durumu ölçmek için kullanılır.
Otoakustik Emisyon Testi
Genellikle yenidoğan taramasında sıklıkla kullanılan, bebeğin işitsel durumunu değerlediren objektif bir test yöntemidir. Kokleadaki dış tüylü hücrelerdeki düşük siddetteki akustik sinyalleri değerlendirir. Bu test yöntemi 30 dB den fazla işitme kaybının tespitini sağlamaktadır.(Asla işitme kaybının derecesini vermez) Emisyon cevabı kaldı-geçti şeklinde değerlendirilen bir işitsel değerlendirme bataryasıdır. Eğer emisyon cevabı yok ise (kaldı) bebek daha ileri tetkiklere yönlendirilmelidir.
İmmitans Cevapları (Timpanometri)
Orta kulak fonksiyonunu ve refleks çarkını değerlendiren bir işitme değerlendirme bataryasıdır. Özellikle bebekler dış kulak yollarının darlığı ve geniz etinin varlığı nedeniyle sıklıkla orta kulak iltihabı geçirmektedirler. Bu test bataryası bize bebek veya çocukların orta kulaklarında var olabilecek patolojilerin tespiti yönünde kolaylık sağlamaktadır. Ayrıca iç kulakta var olan işitme kaybının tipi bakımından da klinisyene fikir verdiği için odyolog ve KBB hekimi tarafından tercih edilen önemli bir test bataryasıdır.
Odyometri Testi
İşitme fonksiyonunun tespitini sağlayan subjektif bir test yöntemidir. Kulakta var olabilecek patolojilerin hangi bölgede olduğunun tespitini sağlamaktadır. İşitme kaybına sebep olan patolojinin iç kulakta mı ? (Sensörineural) Orta Kulakta mı? (İletim) Veya her ikisinde mi? (Mikst) olduğu hakkında bize bilgi vererek uygulanacak cerrahi veya medikal yaklaşım için bir fikir oluşturmaktadır. Bu işitme testi, özel yalıtımlı bir kabinde hava ve kemik yollarından sinyaller göndererek kişinin frekansa spesifik olarak en az duyduğu ses seviyesinin tespitine dayanmaktadır. Hava ve kemik yollarındaki eşikler ve konuşma testindeki skorlar bize orta ve iç kulak hatta işitme sinirinin durumu hakkında subjektif bilgiler vermektedir. Bu test yönteminde 4 yaş üzeri çocuklarda doğru cevaplar alınabilirse tercih edilebilir.
Davranış Testleri
Davranış test yöntemleri;
- Çocuklarda işitsel fonksiyonun tanısal değerlendirmesinde kullanılır.
- Evrenseldir.
- Motor/mental gelişim ve yaş, kullanılan test yöntemlerinin farklılaşmasına neden olur ancak ulaşılan sonuç aynıdır.
Davranış Gözlem Odyometrisi
Hoparlör, insert kulaklıklar veya kemik viratörtör ile bebeğe sinyaller gönderilerek, bebeğin reflekslerininin gözlemlenmesi sonucu işitme durumunun tespitini sağlayan bir test yöntemidir. Özellikle pediatri konusunda uzmanlaşmış odyologların gözlem ve bilgi birikimi sonuçların güvenilirliği açısından önemlidir. 0-6 aylık bebeklerde uygulanır
Görsel Pekiştireç Odyometrisi
Bebekler 6. aydan sonra motor davranımlarının da gelişmesiyle işitsel uyarana daha kolay yanıt vermeye başlarlar. Görsel pekiştireç odyometrisi 6–36. aylar arasında kullanılır ve işitsel uyarana karşı çocuğun istemli olarak oluşturduğu motor cevap hareketleri temeline dayanır.
Aynı davranış gözlem odyometrisindeki düzeneğin yanına, ek olarak çeşitli oyuncaklarla desteklenen test yöntemidir. Amaç çocuğu farklı frekanslarda ses sinyallerine şartlandırarak işitme potansiyelini ölçmektir.
Oyun Odyometrisi
Oyun odyometrisi, 3 yaştan büyük ve normal gelişimi olan çocuklar için, akustik uyarını her duyduğunda belirli bir motor hareket yapmasının (sepete küp atmak gibi) istendiği işitme test yöntemidir.
İşitsel uyarana beklenen cevap, sepete küp atmak, küpleri üst üste dizmek, resim parçalarını birleştirmek veya bir oyuncağa mandal takmak, şeklinde olabilir.